MİKROBİYOLOJİ HASTALIKLAR

BRUSELLOSİS

-Hyvanlarda abort infertilite, süt verimi ve damızlık değer kaybına sebep olur.

-Enfeksiyöz supakut veya kronik seyreder, dünyada en yaygın zoonozdur insanlarda çok yönlü hastalık yapar.

-insanlarda malta ateşi, ondülan ateş, Akdeniz ateşi ve hayvanlarda ise bang hastalığı ve kontagiöz abort yapar.

-Protobakteria alemindedir, gram (-) dir, kokobasil ve ya kısa çomak şeklindedir, metabolizması genelde oksidatifdir.

-*İ-eritritol’ü enerji kaynağı olarak kullanırlar, aerofiliktirler, optimum üreme ısısı 37 derece, kanlı agarda hemoliz oluşturmazlar.

-S tipi koloni oluştururlar, yavaş ürer ve koloniler 2-3 gün içersinde görünür hale gelirler.

-Brusellosis in başlıça konak türleri: Sığır, koyun keçi, domuz, köpek, insan ve çok sayıda omurgalı havyanda bildirilmiştir.

-B. Abortus-sığır, B. Melitensis-koyun keçi, B.suis-domuz tavşan, B.canis-kediköpek, B. Ovis- koyun, B.inopinata-insan.

-Çevre şartlarına oldukça dayanıklıdır.

Hayvanlar için hastalığın kaynakları

-Atık fötus, fötal membran ve sıvılar, uterus içeriği, plasenta, vaginal akıntı, idrar, infekte süt, sperm, yeni doğan infekte yavrular, atların cidago yaraları, ve higromaları, infekte hayvana ait et ve dokular.

Hayvanlarda Bulaşma

-Kan yolu ile anneden yavruya, sindirim yolu ile, çiftleşme, solunum, deri, göz ve diğer mukozalar, sinek kene bit pire ve kemirgenlerle bulaşır.

İnsanlar İçin Hastalığın Kaynakları

-Çiğ ve tam ısı görmemiş süt ve süt ürünleri, atık fötüs, fötal membran ve sıvılar, uterus içeriği, plasenta vaginal akıntı idrar, infekte hayvana ait et doku e açık yaralar,brucellosis meslek hastalığıdır.

İnsanlarda Bulaşma Yolları

-Sindirim, deri yolu, solunum ile nadirdir, artopotlar ve kemiriciler nakilde rol alır,insandan insana bulaşma nadirdir( kan nakli ve cinsel yol)

Brusellosis ‘in belirtileri

-Hayvanlarda belirtiler;

 -Yavru atma(bang has.)(%30-80 arasında sürüde gözlenir)

-Gebeliğin son döneminde atık ineklerde 6-9 uncu ayda koyun-keçide 4-5

-Embrional ölümlerde semptom görülmez

-Canlı çelimsiz dayanıksız yavru doğabilir ve bunlar kısa sürede ölürler, cnalı kalan yavrularda eklemlerde şişkinlik görülür(taşıyıcıdırlar)

-Retensiyo secundinarum ve metritis yangısı şekillenebilir.

-Erkeklerde testislerde şişkinlik bazen topallık görülr.

-Dişi ve erkeklerde infertilite görülür.

-Döl tutmama ve sürekli kızgınlık gözlenir.

-Nadiren mastitis gözlenir.

-İnsanlarda belirtiler;

-Dalgalı humma, Akdeniz humması,

-Etkenler: B. melitensis en patojen türdür, B.abortus B. Suis B.canis B.inopinata: halsizlik, terleme, titreme, üşüme, eklem, kas bel ve baş ağrısı, kısırlık,hamilelerde düşük, kapl krizi ve menenjit.

Teşhis

-Atık fötüsa ait doku ve organlar, fötal membranlar, vaginal akıntı, süt semen kan,

-Bakterioscopi, kültür: Brusella selektif agar, hayvan deneyi, kobaylarda orşitis,

-Serolojik teşhiste: Agglütinasyon,elisa, coombs testleri yapılır.

-Bakteriyofaj: Berkeley, weybridge

-Allerjik test: Brusellin testi

PCR Bulguları

-Cins spesifik PCR: 250 bp’lik tek bant brucella

-Tür spesifik PCR: 650,450 ve 305 bp’lik 3 bant bruecella abortus, 650 ve 360 bp’lik iki bant B. Melitesis.

Tedavi

-Hayvanlarda tedavi maliyetli olduğundan önerilmez.

-Tetrasiklin, Rifampisin, Streptomisin ve gentamsin kullanılır.

Kontrol ve Koruma

-Hem insanlarda hemde hayvanlarda  beldirimi zorunlu hastalıktır. En yakın il veya ilçe tarım teşkilata yada serbest vet hek’lere veya vet. Fakültelerine bildirilmelidir.

-Hayvanlarda koruma;

-Hayvan alımdalrında brusellosisten ağri sürülerden yapılmalıdır ve alınan havyan test edilmelirdir. Alınan hayvanlar 30 gün ayrı tutulmalıdır.

-Test sonucu + olanlar kesime gönderilmelidir.

-Sürü ayıklaması ve hijyen kuralları uygulanmalıdır.

-Kontrol (aşılama) ve eradikasyon (yok etme)

-Brucellanın hayvanlarda konjiktival aşı ile kontrol ve eradikasyonu hazırlanmış

-Sığırlarda 10 yıl koyunlarda 6 yıl sürdürülecektir

-Sığır koyun keçi aşılanmalıdır bağışıklık için iki kez aşılanmalıdır.

-İnsanlarda koruma;

-Risk altında olan kişilerin, kontamine metaryellerin infektif olduğunun farkında olmaları koruma için önemlidir.

-İnsan brucellosisinde aşılama düşük rol oynar.

-enfekte hayvan ve ürünleriyle ilgilenen meslek gruplarında risk fazladır. Bunu önlemek için;

-Personel hijyeni ve işletmenin temizliği, et işlenmesinde ve ürünlerinin sunulmasında hijyenik önlemlerin alınması, laboratuarda güvenlik önlemlerinin alınması, gıda kaynaklı brucellosis in önlenmesi, halk sağlığına yönelik uygulamalar.

CLOSTRİDUM

Gram (+) insan sağlığı yönündende önemlidir. Sentezledikleri toksinlere ve dokulardaki yayılma özelliklerine göre grupları vardır; Nörotoksik, Histotoksik, Enterotoksemik ve diğer clostridum türleri (Sporadik has. Oluşturur.)

Sporludurlar.

C.tetani sporları bakterinin bir ucunda (terminal) yer alır ve bakteriye davul tokmağı görüntüsünü verir.

C.botulinum sporları basilin merkezi ile ucu arasında (Subterminal) yerleşir.

C.chauvoei ‘de  sporun merkezde yer almasından dolayı limon şelindedir.

C.perfiringens’de spor oluşumu nadiren görülür.

Clostridumlar peritrik flagellaya sahiptir ve hareketlidir. (C.perfiringens hareketsiz)

Clostridumlarda kapsül bulunmaz.(C.perfringens’te polisakkarit yapılı kapsül bulunur.)

Üreme Özellikleri

Zenginleştirilmiş yerlerde ürerler, aa, karbonhdrt, vitamin veya serum ilavesi etkili olur. 37 C de ürer.

Düzensiz koloni oluşturur. Birçok türü hemoliz yapar. C.perfringens kolonileri kanlı agarda çift hemoliz zonu oluşturur.

Epidemiyoloji

Üreme olan yerde peptit yıkımından dolayı kokuşma olur. Vejetatif ve sporlu form var, vejetatif form duyarlıdır.

Endosporlar kim. Madd.ve kaynatma işlemine dayanıklıdır.

Virülens

Sentezledikleri ekzotoksinlere göre farklı tiplere ayrılırlar. Alfa, beta, epsilon, iota, gamma, delta, zeta, eta.

Bu tipler farklı klinikr tablo oluştururlar. Minor toksinler: hemolizin, kollejenaz, ve hyaluronidaz

TETANOZ

Etken C.tetani, dünyada yaygındır, toprak ve bağırsaklarda bulunur, insan ve hayanlarda akut seyirli ve ölümle karakterizedir. En duyarlı tür at, kanatlılar dirençlidir, bulaşma yara infeksiyonlarıyla, insandan insana bulaşmaz.

Germinasyon ve toksin üretimi anaerobik koşullarda meydana gelir.

Tetanolizin: Hemolizin ve deride nekroz yapar.

Tetanospazmin (tetanoz toksini): Potansiyel bir nörotoksin, olduça güçlü, insanlarda min letal doz 2,5 mg/kg

Atlarda yara infeksiyonu, koyun ve keçide deri sıyrıkları ve göbek kordonu inf, dokulara yayılmaz, Etken girdiği yerde ürer, önce tetanolizin sonra tetanospazmin üretir. Tetanospazmin, kaslara yayılarak lenfatik sisteme ulaşır ve kan dolaşımına girer, sinir uçlarına bağlanır.

Kaslarda ufak bir stimulan ile aşırı kasılmaya, kasılı kalmaya ve tetanik spazma yol açar.

İnkubasyon bir haftadır. Generalize-duyarlı hayvanlarda, lokalize-carnivorlarda olur. Generalizede yaygın kasılma, nabız ve solunum artışı, aşırı duyarlılık ve kaslarda sertleşme görülür. Lokalize formda sadece yara blgesinde felç, hafif veya şiddetli olabilir. Mortalite %20-90.

İnsanlarda; inkübasyon 3-21 gündür, Generalize, lokal, neonatal, sefalik formlar vardır. Şiddetli baş ağrısı, aşırı duyarlılık, gövdenin çırpınması, çene kemiğinin kilitlenmesi, yüksek ateş ve kaslarda kasılma, Gövde yana doğru bükülür.

BOTULİSMUS

Etken C.botulismus, intoksikasyon sindirim yoluyla etken toksin veya sporları alınır, yara inf nadirdir. Evcil hayvanlarda Tip C ve D en sık rastlanılır.

Botilismus toksini dünyada bilinen en potent toksindir. 

Konserve kokuşmuş karkas, bozulmuş sebzeler potansiyel inf kaynalarıdır.

Duyarlı türler: at, sığır, koyun, tavuk ve balıklar

Toksin bağırsaklardan emildikten sonra kan ve lenf yoluyla yayılır, perifer sinirlere geçer, yumuşak paraliz şekillenir. Hayvanlarda felç solunum felci ve felç sonrası ölüm. Yutak, çene ve bacakkaslarında felç, kordinasyon bozukluğu, yerden kalkamama ve solunum felci ve ölüm şekillenir.

Histotoksik Clostridumlar

•       C.novyi

•       C. haemolyticum

•       C. chauvoei

•       C. septicum

•       C. sordelli

YANIKARA

Etken, C.chauvoei.

Koyun ve sığırlarda gluteal kaslarda, myozitis, amfizem, nekroz, çıtırtılı ödem görülür.

Akut ve öldürücü bir hastalıktır. Ekzotoksin, alfa(hemolizin)

Sindirim yoluyla bulaşır. Kırkım kastrasyon, doğum yaraları ile bulaşır. Alfa toksin, hyaluronidaz, beta, gama, delta toksin mevcuttur.

3 aylık 4 yaş aralığında sık görülür. Gangrenli selilütüs, myositits ve ölüm. Topallık şişkinlik ve gaz birikmesi sonrası kresipitasyon, göğüs ve dil kasları etkilenirse dispne,

MALİGNANT ÖDEM, GAZLI GANGREN

Yumuşak dokularda nekroz, genç koyunlarda abomazumun hemorajik yangısı, ödem ve ülserasyon.

Etken C.septicum

Bazen gazlı gangren olgularından clostridum perfringens tip A, C. Novyi tip A, C.chauvoei ve C.sordelli izole edilmiştir.

C.septicum toksinleri alfa, beta, gama, delta, nöro anminidaz

Etken sindirim yoluyla girmişse bratzot, koyunlarda abomazum yangısı ve akuttoksemi sonrası ölüm olur.

Etken yara ile girmişse geniş malignant ödemler ve hayvanlarda hareket yeteneğinde azalma.

Gazlı gangren, subkutan kresipitasyon ve toksemi.

C.novyi İNFEKSİYONLARI

C.novyi tip A

Gazlı gangren, yara infeksiyonları , hayvanlarda baş bölgesi ödemi, özellikle koçlarda toksemi sonrası ölüm,

C.novyi tip B

İnfeksiyöz nekrotik hepatis, KC parazitleri, koyun ve sığırlarda KC nekrozu, akut toksemi ve ölüm

C.novyi tip C

Hastalık oluşturmaz.

C.novyi tip D (C.hamoltricum)

Koyun ve sığırlarda, betatoksin, KC nekrozu ve kan hücrelerinde hemoliz yüksek ateş ve hemoglobinüri, ikterus, kanlı dışkı ve idrar, abort

C.sordelli İNFEKSİYONLARI

Malignant ödem, sığır ve genç koyunlarda abomazum ülserleri, abomazitis, ani öllüm

ENTEROTOKSEMİK/ENTEROPATOJENİK

C.perfringens Tip A- B-C-D-E

Ani yem değişikliği, predispozisyon yaratır.

Tip A: myonekrozis; nekrotik enterit, sığır ve koyun enterotoksemisi, insanlarda gazlı gangren, gıda zehirlenmesi, ishal

Tip B: .kuzu dizanterisi, koyun hemorajik enterotoksemi, sığır hemorajik entererit

Tip C: Nekrotik enterit, hemorajik ve nekrotik enterotoksemi, Struck

Tip D: koyun ve sığırlrda enterotoksemi, keçilerde enterokolitis, yumuşak böbrek hastalığı

Tip E. Sığır, koyun enterotoksemi; sığır hemoraji enterit

TEDAVİ

Antibiyotik, Antitoksin, Destekleyici tedavi

Aşısı vardır.

BACTEROİDES İNFEKSİYONLARI

GR(-), GİS’te bulunur. Pleomorfiktir, 2-5 günde ürerler, anaerobiktir, Fakültatüf patojendir.

Dichelobacter nodosus önemlidir.

Koyunlarda Footrot (pyeten)

Tırnağın deri ile bağlantısının olduğu bölgede doku nekrozu ve topallık yapar.

Dichelobacter nodosus

Her yaş koyun ve keçide bulunabilir. Genellikle mayıs ayı gibi başlar.

Deri yumuşar  ve topallık gözlenir. Toplallık sebebiyle zayıflık gözlenir, ilerleyen infeksiyonlarda tırnak düşmesi görülür. Genellikle ön ayaklarda olur, lezyonlar kötü kokulu ve keşeksi sonucu ölüm sonuçlanır.

Türkiyede aşı yoktur. Sağaltım mevcuttur.

FUSOBACTERİUM İNFEKSİYONLARI

Ağız boşluğu ve bağırsaklarda görülür. GR(-) İğ benzeridir.

Fusobacterium necrophorum önemlidir.

Buzağı ve kuzu difterisi, sığırlarda karaciğer nekrobasillozu, kuzu ve buzağılarda KC nekrobasillozu, sığırlarda panaritium, diğer hayvanlarda nekrotik inf.

Buzağı ve Kuzu Difterisi

Oral nekrobasillozis, ağız farinx ve larinxte nekroz, GİS ülseri, Etken: F.necrophorum. Kontakt yolla ve sindirimle bulaşır. Beyaz-sarı nekroz odakları, Disepne ve bronkopnömoni, salya akışı, kaşeksi görülür.

Sığırlarda KC Nekrobasillozisi

KC apsesi, Etken F.necrophorum mix inf. şeklinde görülebilir.  Ruminitis ve omfalitis yaratır.

Yüksek ateş, Genel durum bozukluğu, karın sağında ağrı, sırtta kamburlaşma, nekropside KC de nekroz odakları olur.

Sığırlarda Footrot (panaritium)

Tırnak arası bölgesinin nekrotik yangısı etken F.necrophorum. Predispoze yaratan çok faktör vardır. Travma, Islak zemin, tırnak yapısı.

Klinik belirtiler, Topallık, tırnak araları şişmesi, hiperemi, pis kokulu akıntı, tendo veya eklemlerde kadar uzanabilir ve tırnak düşmesi.

STREPTOBACİLLUS İNFEKSİYONLARI

Sıçanların boğaz flora etkenidir, ısırıklarıyla bulaşır. Pleomorf, GR(-) dir.

Bulaşma rodent ısırığı (rat ısırığı ateşi) ve sindirim ile olur. Lokal yangısal reaksiyonlara yol açar. Yüksek ateş baş ağrısı, üşüme, kusma, eklen ağrısı gözlenir.

Tedavide Penisilin g kullanılır.

MYCOPLASMATACEAE AİLESİ

Hücre duvarı yok, PPLO formundadırlar. GR(-),  ikiye bölünerek ürerler, Talyum asetatlı penisinli besiyeri kullanılır.

Katı besi yerinde koyu ve düğmeli sahanda yumurta benzeri koloniler oluşur.

Sığırlarda Bulaşıcı Plöropnömonia

Mycoplasma mycoides subsp. Mycoides etken türdür. Bulaşma solunum ile olur. Ateş solunum güçlüğü öksürük görülür.

Teşhis:Laboratuar

Tedavi: Penisilin dışındaki antibiyotikler

Bulaşıcı Keçi Ciğer Ağrısı

M.mycoides subsp. Carpi etken türdür. Solunum veya direk temasla bulaşır. Ateş öksürük, mukopurulent ve kanlı burun akıntısı görülür. Kostalara basınca hayvan  ağrı hisseder. Kısa sürede ölüm olur. Artrit, topallık olur.

Koyun ve Keçilerde Bulaşıcı Agalaksia

Mycoplasma agalactia etkendir. Süt ve gözyaşı enf. kaynağıdır. Sindirim veya direk temas sonucu bulaşır.

1-mastitis

2-Konjunktivitis         3-artritis

Rickettsia infeksiyonları köpeklerdekayalık hastalığı yapar.

SPİROKET İNFEKSİYONLARI

Spiral yapılıdırlar. GR(+), aksial flameti ve periplazmik flagellası bulunur ve hareketlidir.

Leptospira İnfeksiyonları

GR(-),  aktif hareketlidirler.

L.interrogans patojenik serovarları içerir, L.biflexsa doğada yaygındır, ayrıca L.interogans da bulunur.

 Sığır Leptospirozisi

Sarılık, anemi, hemoglobinüri, septisemi, organ ve dokularda peteşiyel kanamalar, abortus, agalaksiya ve ölümlerle seyreder.

Zoonotik bir hastalıktır. İhbarı zorunludur.

Sıcak nemli ve yağışlı yerde çok görülür. Genelde yoğun yağış sonrası görülür.

1.       Taşıyıcı: Rodent 2. Taşıyıcı: Yabani etçiller

Normal yada nemli deriden direkt olarak geçebilir.

İnfeksiyon kaynağı idrardır.

Perakut inf’da konjiktivitis, sarılık, yüksek ateş, ani ölüm.

Teşhis: Otopside böbreklere bakılır.

Leptospiremi:Kan incelenir.

Leptospirüri: İdrar İncelenir.

Tedavi: Tetrasiklin, Penisilin

Aşısı vardır.

BORRİELLA İNFEKSİYONLARI

GR(-) spiraldir.

Vektörlerle taşınır.

B.burgdorferi: Lyme hastalığı

B.anserina: Kanatlılarda borreliozis

Topallık, sinir, kalp ve böbrek bozukluklarıyla seyreder.

Ölüm meydana gelmez. Aşısı yoktur.

Bacillius

-B. Antracis, B.cereus , B.subtilis

-Topraktan gelir ve kurbanlarının kanıyla toprağa dönen ve orada yeni kurbanları bekleyen bir bakteridir.

Bacillius Antracis

-Gram (+), hareketsiz vücut içinde kapsüllü vücut dışında sporludur.

-Vejetatif formu dayanıksız, spor formu dayanıklıdır ama dezenfektanlara karşı dirençsizdir.

-Üreme özellikleri; Aerobik ürer, kanlı agar ve PLET besi yerinde ürer, R tipi koloni oluşturur, Hemoliz yapmaz veya ayıf hemoliz oluştururlar.

-Virülens ve antijenik yapı olarak, PXO1 ve PXO2 adlı iki plazmidi vardır. PXO2 kapsül sentezini kodlarken, PXO1 endotoksin üretimini kodlar.

-Toksinleri:Ödem faktörü (EF), Letal faktör, Protektif antijen,

Patogenez

-Sporlar vücuda girdikten sonra makrofalar tarafından fagosite edilir ve bölgesel lenf bezlerine taşınır daha sonra endospor makrofaj içinde vejetatif hale geçer ve çoğalır.

-Bu bakteriler makrofajlardan dışarı çıkar, lenfatik sistemde çoğalır ve dolaşım sistemine yayılır. Dolaşımda bakteri belli miktara ulaşınca ağır sepsis taplosu oluşur.

-B. Antracis ‘in patojenitesinde en öenmli rolü toksinleri oynar.

Toksin etkileri

PA

-Ökaryötik hücre yüzeyindeki receptörlere bağlanır, proteolitik enzimlerle iki fragmana ayrılır, hücre yüzeyindeki LF/EF ile PA fragmanının oluşturduğu komplex endositoz yolu ile hücre içine alınır.

EF

-Hücre içinde adenil siklaz enzimini aktive eder, Sitoplazmada siklik AMP seviyesi artar ve böylece hücre içi  su metabolizması bozulur, masif ödem gelişir.

-EF , invitro nötrofil fonksiyonlarını inhibe eder.

LF

-Makrofajları sitimüle eder ve makrofajlardan tümor nekroz faktörü –Alfa ve interlökin-1B salınır. Bu sitokinler kısmen sistemik şarbonda ani ölümden sorumludur.

Epidemiyolojisi

-Canlı ve cansız ortamlara değişik şekillerde adapte olabilirken karmaşık bir yaşam döngüsü vardır. Sporlar toprakta 60 yıl canlı kalırlar.

-Ca ve N içeriği zengin rutubetli topraklar sporlar için ideal olup, 15C nin altında inf. Oluşturmaz. İnfeksiyon sporadiktir.

-Duyarlı konaklar: Koyun sığır keçi manda en duyarlı hayvandır, at geyik domuz kedi köpek nadir, sinek ve diğer haşerede bulaşmada ciddi rol oynar.

-Enfeksiyon kaynakları ve hayvanlarda bulaşma: Ağız, solunum ve deri yolu ile mikrop taşıyan su ve yiyecekler, ölen hayvanların açıkta bırakılması ve yırtıcı hayvanların parçalaması sonucu bulaşır ve taşınır. Hasta hayvanlara ait karkas, dışkı, salya ve akıntılar ile bulaşma gözlemlenir.

-İnsanlarda bulaşma: Deri, Sindirim, Solunum yolları ile bulaşır. İnfeksiyon sineklerlede mekanik olarak rol oynar. İnsandan insana bulaşma çok nadirdir.

-Bulaşma kaynalarına göre şarbon:

1-Endüstriyel: Kontamine ürünlerinlerin sanayide işlenmesi sonucu oluşur.

2-Laboratuar kökenli: Dikkatsilik sonucu inf. gelişebilir.

3-Tarımsal kökenli: İnfekte hayvanlarlar temas sonucu gelişir.

Şarbon-Antraks-Dalak Hastalığı

Hayvanlarda Belirtileri

-İnkübasyon süresi 1-14 gün, perakut, akut ve supakut gözlenir. Yüksek ateş ve halsizlik, hızlı solunum, kanlı dışkı veya kabızlık şekillenir. Yavru atma, ölmeden önce veya sonra boşluklu dokulardan kan gelir ve ani ölüm oluşur.

-Otopsi bulguları: Rigor mortis yoktur, hızlı timpani, dalak büyümüş ve çamur kıvamında gözlenir,  kan artan gibi pıhtıaşmaz.

İnsanlarda Belirtileri

-Etkenin vücuda girişine göre 3 klinik form gözlenir.

1-Deri Şarbonu

-İnsan vakalarının %95 ini oluşturur.

-Kızarıklık, tatlı bir kaşıntı ve yanma hissedilir. Kırmızı, ufak bir kabarcık oluşur ve içi su dolmaya başlar, birkaç gün içinde kabarcık mavi- siyah renkli olarak koyulaşır. Kabarcık patlar ve siyah bir ülser oluşur daha sonra ölü doku şekillenir ve sonra da nedbe şekillenir.

2-Akciğer Şarbonu

-Hafif ateş ve yorgunluk şikayetleriyle başlar ateşi yükselir nabzı hızlanır, öksürük solunum güçlüğü çeker, toksemi ve koma gelişerek ölümle sonuçlanır.

3-Mide Bağırsak Sistemi Şarbon

-Ağız yutak bölgesi şarbonu ve barsak şarbonu olarak ayrılır.

-Yutma güçlüğü, kusma, yüksek ateş, boğaz ağrısı, bulantı, hematemez, dizanteri.

4-Şarbon Menenjiti

-Deri, akciğer ve barsaklardan yayılım sonucu gelişir ve prognoz kötüdür.

5-Şarbon Sepsisi (kan zehirlenmesi)

-Daha çok iç organ yerleşimleri sonucu gelişir.

-Ateş , toksemi, şok, koma ve ölümle sonuçlanır.

Teşhis

-Antraks nedeniyle ölen hayvanların otopsisi yapılamaz.

-Şüpheli veya ölü hayvanın kanı, (doğal boşluklardan gelen kan)

-Nekropsi yapılmışsa dalak, ilikli kemik, kulak parçası, organ parçaları ile ödem sıvıları incelenir.

-Bakterioscopi: Giemsa

-Kültür: Aerobik koşullarda 37 C 24-48 saat süre inkübasyon. Gram boyamalarda etken saç benzeri uzun flamentöz bir yapıdadır.

İdentifikasyon (Anthracoidler’den ayrımı)

-Kapsül formasyonu : Farelerde IP verilmesinden 6-8 sonra kapsüllü etkene rastlanır.

-Boyama: Kültür sonrası tipik saç şeklinde uzun flamentler görülür.

-Hareket: Bacillius antracis hareketsizdir.

-İnci dizisi reaksiyonu: B. Antracis penicilin besi yerlerinde tesbih görünümü alır.

-Bakteriyofaj duyarlılığı: Spesifik gama fajı diğer etkenlerle B.antracis in ayrımını yapar.

-Biyokimyasal testler:

a)Serolojik testler: Elisa

b)Moleküler teknikler: PCR tekniği

Şarbon Hastalığının Ekonomik ve Çevre Sağlığı Bakımından Önemi

-Mikrobun sporları çevre kirliliği sonucu toplum sağlığı açısından önemini artırır.

-Biyolojik silah, hayvan ve insan ölümleri, ekonomik kayıp, aşılama masrafları, insan tadavi masrafları, iş gücü kaybı, üretim kaybı, yerel üretimde ve pazarlamada imaj kaybı şekillendirir.

Tedavi

-Hayvanlarda tedavi

-Hzılı seyrettiği ve ani ölümle sonuçlandığından tedavisi zordur. Hasta hayvanlar tedavi edilmez.

-İnsanlarda tedavi

-Tedavi mevcuttur, ilk penisinler kullanılır, penisilin alerjisi olanlar, erithromisin, tetrasiklinleri kullanır.

Prognoz

-İnsanlarda şarbonun her 3 klinik formuda öldürücüdür.

-Deri Şarbonu: Kendiliğimden düzelebilir, tedavi edilmeyen olgularda sepsis gelişir ve ölümle sonuçlanır. Tedaviyle bu  oran düşürülebilir.

-İnhalasyon Şarbonu ve Şarbon menenjiti: genelde öldürür.

­-Gastrointestinal Şarbon:Tedavi olmasına rağmen ölüm oranı yüksektir.

Korunma

-Bildirimi zorunlu bir hastalıktır.

-Hayvanlarda koruma: Şarbonlu hayvanlar öldürülür ve imha edilir. Hastalıklı hayvanların kesilmesi, etlerinin tüketilmesi yasaktır. Ölen hayvanlar 2m derinliğinde kireçli çukurlara gömülür.

-Bakım ve besleme usulünde yapılmalıdır. Bulaşık meralar kullanılmamalıdır.

-Bulaşık ahıl ve ahırlar formaldehitle temizlenmelidir.

-Hastalar sağlıklılardan ayrılır sağlıklı olanlara aşı yapılır. (max sterne, 34F2 Suşu)

-İnsanlarda korunma

-Kontamine metaryellerin infektif olduğunun farkında olmaları koruma için esastır. Kontrol programı kapsamında;

1-Kontamine materyallerin dekontaminasyonu sağlanmalıdır.

2-Sporlarıyla bulaşma olasılığı olan ekipmanların düzenli temizliği yapılır.

3-İşçilerin iş elbisesi kullanmaları ve el yıkama alışkanlıkları kazandırılmalıdır.

4-Mikropla bulaşık gıda ve süt tüketilmemeli,

5-Şüpheli veya hasta hayvanların kesilmemeli ve yüzülmemelidir.

FRANCİSELLA İNFEKSİYONLARI

   Bipolardırlar. Önemli cins F. Tularensis, F. Novicida, F. Mediasiatica dır. GR (-), sporsuz hareketsizdir.

F.tularensis

    Tavşan, kemirici hayvanlar, kanatlılar, geyikler rezervuar konakçılardır.

     Aerop ürer, Mac Coy ve Francis besi yeri kullanılır. Kurumaya dayanıklıdır.

Tularemi (rodent hastalığı)

    Evcil hayvanlarda özellikle koyunlarda septisemi ve ölümcüldür. İnsanlara av hayvanları ile temas veya sindirilmesi sonucu bulaşır. Artropodlarla da bulaşabilir. İçme suları ve keneler önemli rol alır.

   İnkübasyon süresi kene infestasyonunun derecesine bağlıdır.

Klinik belirtiler: Sert yürüme, başın geriye doğru çekilmesi, arka ayakların bükülmesi, nabız, solunumun ve vücut ısısının artması, öksürük ishal ve birkaç gün içinde ölüm gözlenir.

Teşhis: Otopsi yapılmamalıdır. Laboratuar bulgusu ile yapılır.

Tedavi: Streptomisin

LEGİONELLA İNFEKSİYONLARI

    Legionella pneumophila,  insanlarda görülür hayvanlarda nadirdir. Lejyoner hastalığı da denir.

   İntracellüler bir bakteridir. Tipik kesik cam görünümlü koloniler oluşturur.

   Bulaşma: Hava yolu ile bulaşır, hava soğutma sistemi önemlidir.

   Patolojisi: İnsanlarda ; subklinik, nonpnömonik, pnömonik, ekstrapulmoner

Hayvanlarda; ishal, şiddetli solunum güçlüğü gözlenir.

Tedavide: Geniş spektrumlu antibiyotikler kullanılır.

Aşısı yok.

COXİELLA İNFEKSİYONLARI

Gram (+), çomak şeklindedir. İnvivo ortamlarda ürerler. Vektörlerle taşınırlar. Zoonozdur.

Coxiella burneti  önemlidir. Q humması yapar.   

Sindirim veya aerosol yolla bulaşır. Keneler vektör olarak kullanılır. Meslek hastalığıdır.

Çiftlik hayvanlarında Sporadik abort, İnfertilite, zayıf doğum, plasentetis, endometritis görülür.

Teşhis, Tedavi, Koruma yok.                

MORAXELLA İNFEKSİYONLARI

Gr(-), Diplokok, kokoiddir.

Sıcak kanlıların mukoz membranına yerleşir.

Üst solunum yolları inf, Ağız ve göz mukozasına yerleşir ve inf yapar.

Moraxella bovis

   İnfeksiyöz kerato konjuktivitis, sığırların bulaşıcı gö hastalığıdır.

Bulaşma:Direkt temas, mekanik yol, vektör sinekler.

Morbilite % 80 dir.

Klinik belirti:Blefarospazm, fotofobi, efifor, Gözyaşı aıntısı, Konjiktivada hiperemi ve ödem oluşur.

Prulent aıntı korneada bulanıklık, ödem , ülser gözlenir. Görme kaybı luşabilir. Spontan iyileşme veya körlük olur.

Tedavi: Topikl ve parenteral antibiyotik

MYCOBACTERİUM İNFEKSİYONLARI

Tüberküloz verem etkeni

-Gram (+), bakteri ince basildir. En önemli özelliği fakültatif intracellülerdir. Hücre içi ve dışında yaşayabilirler. Temel yerleşkesi fagositik hücrelerdir. Yavaş ürerler obligat aerobiktirler (m.bovis hariç). Asidorezidans bakterilerdir.

-Hücre Duvarı:

1-Mikolik asit

2-Arabinomannan

3-Pepdidoglikan

4-Lipoarabinomannan

5-Porin proteinleri, yüzey glikolipitleri, cord faktörü

Sınıflandırma

-Bakteriyolojik öz. Ve DNA benerliklerine göre gruplandırma;

1-M. tuberculosıs Komplex

-M. Tuberkulosis

-M. Bovis

-M. Africanum (insan)

2-M. avium komplex

-M. Avium (kanatlı)

-M. Avium subs. Paratuberculosis

-M.intracellülare

3-Diğer

-M. Leprae

Üreme Özellikleri

-Besi yerlerinde üremezler.                                                   –Koagule serum, yumurta üzerinde ürer.

-Generasyon süresi 15-24 saat, üreme süresi 4-5 haftayı bulur.

-Genellikle katı besi yeri tercih edilir: Loeweinstein-jensen,

-R tipi koloniler oluşur, patojenler renksizdir.                     *–M. Bovis besiyerinde glisine ihtiyaç duymaz.

*-M. Avium üremesi  için mycobactine ihtiyacı vardır.

*Hastalık Tablosu

1-M. tuberculosis, insanda tuberkuloz etkeni

2-M. africanum, insanda tuberkuloz etkeni

3-M.bovis, sığırlarda

4-M. avium, kanatlılarda

5-M. avium subsp. Paratuberculosis, Rum’da paratuberculo (johne hastalığı etkeni)

6-M. senegalense, M. Farcinogenes: Sığırda farcy etkenidir.

 Tüberküloz

-İnsan e hayvanlarda AC ve diğer organlarda kazeöz, kazeökalseröz nodül oluşumuyla arakterize olup kronik ve zoonotik bir hastalıktır.

Çevresel Duyarlılık ve Direnç

-Fiziksel ve kimyasal madd. Karşı oldukça dirençlidirler

.-Kraşe içinde 3 ay merada, toprakta ve gübrede 2-6  ay canlı kalabilirler, damlacılar içinde 8-10 gün canlı kalabilirler.

-Kurumaya karşı dayanıklıdırlar.

Epidemiyolojisi                                                        

-Tüm hayvanlar duyarlı                                                  

-Bulaşma kongenital, solunum, sindirim, deri

Patogenez

-Etken girişi yerinde makrofaj birikir, makrofajlar içinde  çoğalıp yayılırlar.

Klinik Bulgular

-Kronik progresif hastalıktıktır.

-Hastalık mezbaha kesimi sırasında far edilir.

-Çok ilerlemiş vakalarda k.b şekillenir: Kondüsyon kaybı, öksürük, lenf yumruarında şişlik, incili tüberküloz, mastitis, epididimitis

-Barsak tüberkülozu ishale sebep olur.

-Böbrek tüberkülozu irinli ve kanlı idrar yapar.

Teşhis

-Klinik nekropside klasik tüberküller görülür

*-Laboratuarda :

   -Bakterioscopi: ziehl-neelsen, Auramin O

-Kültür:

1- homojenizasyon: fts ile ezme

2-Santrifüj: 3000 devir 10-15 dk santrifüj

3-Dekontaminasyon: NaOH , Oksalik asit, Trisodyum fosfat, ile 10-15 dk muamele sonra tekrar santrifüj

-Biyokimyasal testler, hayvan deneyi, serolojik testler

-Allerjik testler: Tüberkülin testi

Tüberkülin Testi

-Etkene ait proteinleri içeren PPD tüberkülin kullanılır.

-İnfeksiyondan 30-50 gün sonra allerjik testle belirlenebilir. Test intradermal olarak yapılır.

-Avian PPD, Mamalian PPD, John PPD

-0-2 mm arası negatif 2-4 şüpheli, 4-6 pozitif.

Sığırlarda tüberkülin testi:

1-Single ID

-0,1 ml mamalian PPD kuyruğun alt kısmına enjekte edilir. 72 saat sonra sert ve ödemli şişkinlik pozirif olarak kabul edilir.

2-Karşılaştırmalı ID

-Aynı boyun bölgesine 0,1 ml Avian PPD ve 0,1 Mamalian uygulanır. Enjeksiyon bölgesindeki kalınlaşma reaktör olduğunu gösterir.

Sağaltım

-Hayvanlarda sağaltım uygulanmaz. İhbarı mecburidir. Pozitif hayvanlar kesime gider ve etler düşük değerli ve şartlı tüketilir.

-İnsanlarda ve değerli hayvanlarda RISP, p-aminosalisilik asit, izoniazid kullanılır.

*Deri tüberkülozu(farcy)

-Kol ve bacak lenf yollarında lokalize olur.

-Deride yumuşama ve ülserleşme yapar.

-Ülseratif lenfangitis olarakta bilinir.

M. leprae

-İnsanlarda leprae(Cüzzam) hastalığı yapar ve insanlar arası bulaşıcıdır.

-Tüberculoid şekil: Ilımlı lepromatöz şekil

-Lepromatöz şekil: Malign

-Dimorf şekil: Mix

-Teşhis Lepromin reaksiyonu

-Tedavi: Dapsone,rifampin

Paratüberküloz (Johne hastalığı)

-Kronik bulaşıcı enterit

-Etkenleri: M. Avium susps. Paratuberculosis

-Üretilmesi için besiyerine mikobaktin katılmalı

-İnsanlarda crohn hastalığına benzer

-infekte buzağı dışkıları ve süt ile yayılır.

-1 aylığa kadar olan buzağılar çok duyarlı, kroniktir, klinik hastalık 2 yaş altı nadirdir.

-K. Belirtiler: İştah normal, zayıflama, vücut ısısı norm, kronik ishal, dehidrasyon, progresif ağırlık kaybı ve ölüm

Nekropsi

-İnce ve kalın barsak mukozası kalındır ve beyin manzarası alır.

-Mesenterik ve iliosekal lenf nodülleri ödemli ve büyümüş

-Tüberkülozda olduğu gibi, AC de kazeifikasyon ve kalsifikasyon yok

Teşhiş-Sağaltım-Koruma

-Klinik, nekrops. Lab ise (john PPD)

-Sağaltım ekonomik değil uygulanmıyor   -Aşı yok